Thiền công án

[Tóc Tiên]

" THẦY KHÓ, TRÒ CÒN ... KHÓ HƠN "



Ngày xưa có một vị thầy tu hành, chỉ ngồi mà ... không nằm. Thầy trụ trì một ngôi chùa lớn. Nhiều đệ tử theo học rất đông, nhưng không ai học được cái khổ hạnh của thầy là chỉ giữ ba oai nghi: Ði, đứng, ngồi – không nằm. Mặc dù vậy, khổ hạnh của thầy cũng ảnh hưởng sâu rộng trong hàng tứ chúng khiến cho không một ai còn lòng dạ nào buông lung, biếng nhác.

Một hôm có một Sa di tới xin nhập chúng. Thầy bằng lòng. Chú xin hầu cận bên thầy để học cái hạnh tinh tấn. Thầy chấp nhận, nhưng hằng đêm, khi thầy ngồi suốt tới sáng thì chú cũng nằm suốt tới sáng. Thầy để ý nhiều lần như vậy, nhưng xét ra vị Sa di này không phải hạng tầm thường: chú ngủ rất tỉnh, một cái động nhẹ của thầy cũng làm cho chú thức dậy để đáp ứng những sai bảo. Cho nên thầy không có lý do gì rầy chú. Chỉ có một điều thầy lấy làm tiếc, là một chú đệ tử thông minh tận tụy như thế, mà cứ nằm dài suốt đêm một cách... “tinh tấn”. Cuối cùng, thầy phải nói cho chú biết không nên tu cái hạnh “nằm” như vậy.

- Nầy Sa di, chú nằm mãi coi chừng thành rắn đó.

Chú thưa:
- Bạch Thầy, Thầy ngồi mãi con cũng sợ Thầy thành cóc thôi!

Vị thầy nhân đó mà ngộ đạo.

[Tóc Tiên]

" Bó Củi Ngàn Cân "



Một lần, Thiền Sư Nghĩa Tồn (khi còn là một thiền sinh), vác một bó củi đến, ném xuống trước mặt thầy mình...

Thầy ông hỏi :

-Nặng lắm không?

-Toàn thế giới này, không ai có thể nhấc nổi !!!

-Nặng như vậy thì làm sao con vác đến đây được?

Nghĩa Tồn cúi đầu im lặng !!!

[Tóc Tiên]

" CỨU HAY ... HỎNG CỨU "



Một cao đồ thưa hỏi thiền sư:

-Nếu con thấy một con rắn đang nuốt một con ếch, vậy thì con có nên cứu hay không ?

-Cứu thì nhắm mắt lại, không cứu thì mở mắt ra !!!

[Tóc Tiên]

" VẪN CÒN CÁI ĐÓ "



Có vị thiền tăng ngày đêm tu tập thiền định trong hang động thâm u. Đạo hạnh của sư cảm hóa được cả thú rừng hung dữ, đến đổi chúng đem hoa quả cúng dường sư mỗi ngày !

Nhân đi ngang, thấy khí tượng bốc ra từ hang núi, Tứ Tổ biết có bậc dị nhân tu hành trong đây, nên đến cửa hang nhìn vào, thấy sư đang tọa thiền bất động !

Tứ Tổ hỏi: " Ông ngồi đây làm gì ? "

Sư đáp: " Quán Tâm "

Tổ hỏi: " Ai quán ? Tâm là cái gì ? "

Sư nghe, bèn đứng dậy vái chào, hỏi ra mới biết là Tứ Tổ, liền mời Tổ vào hang động kế bên mà nghỉ ngơi . Tổ thấy thú dữ chạy lăng xăng, nên ra vẻ .... sợ !!!

Sư thấy vậy liền hỏi: " Ngài vẫn còn Cái Đó à ? "

Tổ hỏi: " Cái Đó là Cái Gì ? "

Sư trả lời .... hỏng được nên .... thôi !

Một chút không lâu, Tổ viết chữ " PHẬT " ngay nơi sư ngồi tọa thiền ....
Sư nhìn thấy, giựt mình .... hỏng ... dám ngồi (tọa thiền nữa) ....

Tổ thản nhiên hỏi : " Ông vẫn còn Cái Đó sao ? "

Sư giựt nãy mình .... liền cuối lạy cầu xin Tổ chỉ dạy và thâu nhận !!!

[Tóc Tiên]

" TRONG GẠO CÓ SÂU "


Một vị tăng đang sàng gạo ..... Thiền sư thấy vậy, nhắc:

- Vật của thí chủ, đừng ném bỏ hay làm rơi rớt nghe !

Tăng thưa: Con đâu dám ném bỏ !

Sư lượm một hột gạo dưới đất lên:

- Ông nói không ném bỏ, vậy hột này từ đâu đến đây?

Tăng im lặng, không đáp. Thiền Sư nhắc:

- Đừng khinh khi một hột gạo này nghe ..... vì cả trăm ngàn hột từ một hột này mà sanh ra đó !!!

Tăng ngước nhìn Sư, thưa:

" Trăm ngàn hột từ hột này sanh ra, vậy hột này từ đâu mà sanh? "

Thiền Sư liền thượng đường dạy chúng: " Các Người hãy coi chừng vì trong gạo có sâu đó !!! "

[Tóc Tiên]

" NGƯỜI KHÔNG CÓ MIỆNG "


Một vị tăng hỏi Thiền sư:

- Thế nào là nói mà không dùng lời ?

-Miệng ông đâu ?

-Con không có miệng.

-Vậy ông làm sao ... ăn cơm ?

[Tóc Tiên]

" LÀ VUA "


Trời sập tối ! Nhà vua đang trên đường trở về hoàng cung sau khi dạo chơi ngoài thành, đột nhiên bị một ai đó va mạnh vào mình, đau điếng cả người !!!

Vua giận dữ quát lên: Nhà ngươi là ai ?

Vị thiền sư thản nhiên trả lời: Là Vua !!!

Tuy giận nhưng vua bật cười ha hả vì nghe đước lời nói ngông cuồng quá mức:

" Ngươi là vua sao ? Vậy ngươi đang cai trị vương quốc nào đây ? "

" Của Chính Ta "

[Tóc Tiên]

VÂN MÔN CẦM TRƯỢNG


Công án:

Vân Môn cầm trượng giơ lên bảo:

Kinh dạy Phàm Phu cho là thật có, Nhị Thừa bảo là không, Duyên Giác gọi là huyễn có, Bồ Tát bảo đương thể tức không”.

Còn Vân Môn bảo:

Nạp Tăng thấy trượng kêu là cầm trượng, đi là đi, ngồi là ngồi, nhưng tất cả không được tâm đắm nhiễm.

LỜI BÀN:

Vân Môn hễ mở miệng ra là nói hoạch toẹt tất cả, không chừa một chỗ nào cho người sau mở miệng. Không phải sao, khi ông bảo: “Tất cả không động tâm đắm nhiễm.” Thử hỏi, nếu không động tâm đắm nhiễm, thì làm gì có những thứ rắc rối đó; mà tự nhiên cầm trượng kêu là cầm trượng, đi kêu là đi, ngồi kêu là ngồi.

LỜI TỤNG:

Trời rơi trong đáy mắt,

Trăng hiện cuối làn mi,

Muôn kiếp không nói chi.

Nghĩ sao không vướng ý,

Nói sao không vướng lời,

Động thân không vướng mắc,

An lành một kiếp vui.


ĐẠI-LÃN

[Tóc Tiên]

CÁI NÀO KHÔNG PHẢI PHẬT




Công án:

Có người hỏi Mã Tổ:

Tâm tức Phật, vậy tâm nào là Phật ?

Mã Tổ bảo :

Ông nghi cái nào không phải Phật chỉ xem ?

Người kia không đáp được.

LỜI BÀN:

Người hỏi căn cứ vào câu: “ Tâm tức Phật, Phật tức tâm.” Nên hỏi tâm nào là Phật. Tổ bảo: “Ông nghi nào không phải Phật chỉ xem? ”.

Người hỏi vì mê nên khởi lên tâm phân biệt nên có ngăn cách; vì có sự ngăn cách nên có sự nghi ngờ. Ở đây, để phá tâm phân biệt, Mã Tổ không trả lời dông dài lôi thôi, mà chỉ hỏi ngược lại để chẹn họng kẻ hỏi, từ đó đã thông cho họ.

LỜI TỤNG:

Tâm tức Phật là một,

Càng ngăn cách đôi đường.

Phật tức tâm là khác,

Trưởng dưỡng u mê thường.

Không một cũng không khác,

Ung dung bước quàng xiêng.

Không vướng cũng không mắc,

Cửa Tổ rộng thênh thang.


ĐẠI-LÃN

[Tóc Tiên]

ĐIỂM TÂM



Công án:

Trên đường đi Lễ Châu. Đức Sơn hỏi một lão bà để mua đồ ăn điểm tâm.

Lão bà hỏi:

Trong xe của Đại Đức chở sách vở gì đó?

Đức Sơn đáp:

Mấy bộ sớ sao kinh Kim Cang.

Lão bà nói:

Cứ như trong kinh dạy: “Tâm hôm qua bắt không được, tâm hôm nay bắt không được, tâm ngày mai bắt không được.” Vậy, Đại Đức điểm tâm là điểm tâm nào? Đức Sơn không đáp được.



LỜI BÀN:

Đường đường là một chiến tướng tài ba của Giáo Tông, mà không qua nỗi gót giày của lão bà; vậy mà đòi đi dập tắt yếu chỉ Giáo ngoại biệt truyền của Thiền Tông không biết tự hổ. Tuy nhiên lúc ấy nếu có ta, thì cũng gỡ gạt được phần nào cho Đức Sơn chứ chẳng phải không. Thử hỏi, lúc bấy giờ lão bà có đủ sức đem hết tài ba và vốn liếng của cả một đời, chỉ cần điểm vào chỗ không bắt được đó; hỏi lão bà có làm được việc đó không? Nếu lão bà làm được việc đó, thì tự nhiên Đức Sơn đã điểm tâm rồi; cần gì phải lăng xăng chạy ngược chạy xuôi đến Long Đàm làm gì ?

Tuy nhiên, xin lão bà cứ điểm cái tâm đang đói của gã đi, kẽo không gã chết mất, thì lão bà sẽ ân hận, gã cũng không nhắm mắt được để gặp Đạt Ma Tổ Sư, và lúc đó lão bà sẽ được an ủi phần nào khi đọc Kinh Văn Thù.



LỜI TỤNG:

Phương tiện lại phương tiện,

Văn thù Phật nói sao ?

Chớ chấp lầm phương tiện,

Kim Cang Phật nói nào ?

Tâm đâu lão bà điểm?

Tâm đâu Đức Sơn tìm?

Không kẹt tìm và điểm.

Điểm tâm cho gã đi !



ĐẠI-LÃN